مفهوم‌پردازی «سواد مجازی همگرا»؛ مبتنی بر رهیافت نظری «همگرایی ارتباطی جامع مجازی (هاجم)»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار و مدیر گروه فرهنگ و حکمرانی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

نگاه به اینترنت بسان یک مقوله تمدن‌ساز و نه صرف یک ابزار کاربردی به عنوان پیش‌فرض نظری این مقاله، ما را به ماهیت تحول‌گرای آن در همة ساحات زندگی بشر امروز رهنمون می‌کند. بر همین اساس، نقش تحولی فضای مجازی به عنوان یک امر همگرا در مقوله‌ای مهم همچون سواد رسانه‌ای، مسئلة‌ این مقاله است. به نظر می‌رسد با یک تغییر بنیادین و عمیق در سواد رسانه‌ای در عصر مجازی مواجه باشیم. سؤال این مقاله آنست که چارچوب مفهومی سواد مجازی به ویژه در تمایزش با سواد رسانه‌ای چیست و از چه ابعادی برخوردار است؟
این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و تحت تأثیر مبنای نظری «همگرایی» و منبعث از خوانش «همگرایی ارتباطی جامع مجازی»، تلاش می‌کند اصطلاح «سواد مجازی همگرا» را مفهوم‌پردازی نماید. یافته‌ها نشان می‌دهد که با تحولات عمیق مفهومی مواجه هستیم. این مقاله ضمن احصای دوگان‌های مفهومی متخذ از مقایسة تعاریف مختلف سواد مجازی شامل: ماهیت سواد (دانشی-مهارتی)، رویکرد سواد (سلب-ایجاب)، موضوع سواد(فناورانه-محتوایی، عام‌گرا-خاص‌گرا و تک عبارتی-چندعبارتی) و کنشگر باسواد (ارتباط‌گر-ارتباط‌گیر)، سواد مجازی همگرا را «دانش و مهارت همگرای ارتباط‌گری-ارتباط‌گیری در سطوح مختلف و با کارکردهای گوناگون ارتباطی در جهت تولید-توزیع و دریافت-فهم پیام‌های مناسب و استفاده صحیح از فناوری‌های ارتباطی-اطلاعاتی در عصر فضای مجازی» می‌داند.

کلیدواژه‌ها