احصاء و تحلیل دلالت‌های بینش تمدنی در سیاست‌گذاری مطلوب رسانه ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

2 استاد معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

10.22034/mcr.2024.444016.1055

چکیده

خط سیر صیرورت انقلاب اسلامی، تحقق تمدن نوین اسلامی است و سیاست‌گذاری در جامعه اسلامی باید ناظر به این چشم‌انداز باشد. رسانه ملی فراگیرترین رسانه رسمی جمهوری اسلامی ایران است و کاربست بینش تمدنی در صورت‌بندی صحیح از پدیده‌های اجتماعی توسط رسانه ملی، از لوازم حرکت آن به سمت تحقق تمدن نوین اسلامی به شمار می‌آید. پژوهش پیش‌رو به دنبال پاسخ به این پرسش است که «دلالت‌های بینش تمدنی در سیاست‌گذاری رسانه ملی چیست؟ برای پاسخ به این پرسش به بررسی شاخصه‌های بینش تمدنی از دید صاحب‌نظران با بهره‌گیری از روش داده‌بنیاد پرداخته شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش، بسط زمان - مکانی، معانی، مبانی معرفتی، عینیت، نظم، یکپارچگی و پویایی تمدنی مهم‌ترین شاخصه‌های بینش تمدنی به شمار می‌آیند. بر این اساس خروجی سیاست‌گذاری رسانه ملی مبتنی بر بینش تمدنی، رسانه‌ای امیدبخش، هدایت‌کننده، تفکرمحور، قانون‌گرا و انسجام‌بخش است که افزون بر روایت صحیح از واقعیت‌ها، به ارائه راه‌حل آنها نیز می‌پردازد و با نگاهی کلان و فراگیر، اقتضائات توجه به مخاطبان منطقه‌ای و جهانی را مدنظر قرار می‌دهد. سیاست‌گذاری تمدنی در رسانه ملی با وجود دغدغه هدایت بستر زندگی جامعه، بر توجه به آگاهی و اختیار مردم، گفتگو و احترام به سلیقه‌های فرهنگی مختلف بنا می‌شود.

کلیدواژه‌ها


اباذری، یوسف، سارا شریعتی و مهدی فرجی (1390 ش)؛ «فراروایت تمدن یا فرایند تمدن‌ها؟ خوانشی‌ از‌ پروبلماتیک‌ فرهنگ - تمدن»؛ تحقیقات ایران فرهنگی، ش 14.
بابایی، حبیب‌الله (1399 ش)؛ تنوع و تمدن در اندیشه اسلامی؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بارانی، محمدرضا و سیدضیاءالدین میرمحمدی (1391 ش)؛ «درآمدی بر چیستی تمدن اسلامی از دیدگاه مستشرقان»؛ تاریخ اسلام، ش 50.
بهمنی خدنگ، محمدرضا و مهدی مولائی آرانی (1402 ش)؛ چیستی رویکرد تمدنی: از عرصه نظر تا صحنه عمل؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بهمنی، محمدرضا (1393 ش)؛ «تمدن نوین اسلامی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»؛ نقد و نظر، س 19، ش 2.
بهمنی، محمدرضا (1398 ش)؛ عیار تمدنی جمهوری اسلامی ایران؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
پی.آرانسون، یوهان (1397 ش)؛ جامعه‌شناسی تمدن: مسائل تاریخی و سنت‌های نظری؛ مترجم: سالار کاشانی؛ تهران: ترجمان علوم انسانی.
جمالی، مصطفی (1402 ش)؛ «شاخص‌های رویکرد تمدنی و تطبیق آن بر حادثه عظیم اربعین»؛ در: چیستی رویکرد تمدنی: از عرصۀ نظر تا صحنه عمل؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جهان‌بین، فرزاد و مسعود معینی‌پور (1393 ش)؛ «فرایند تحقق تمدن اسلامی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای»؛ مطالعات انقلاب اسلامی، ش 39.
خجسته باقرزاده، حسن (1398 ش)؛ «عوامل کلیدی رسانه‌ای در سیاست‌گذاری برای رادیو - تلویزیون ایران»؛ پژوهش‌های ارتباطی، ش 100.
خواجه‌سروی، غلامرضا و مرتضی بیات (1396 ش)؛ «سیاست‌گذاری رسانه مطلوب در جمهوری اسلامی ایران»؛ دین و ارتباطات، ش 52.
روشندل اربطانی، طاهر (1394 ش)؛ «پژوهشی بنیادین در حوزه مفاهیم نظری سیاست‌گذاری رسانه‌ای»؛ مدیریت دولتی، دوره 7، ش 3.
روشندل اربطانی، طاهر، علی‌اصغر پورعزت، سیدوحید عقیلی، و سمیه لبافی (1394 ش)؛ «طراحی و تبیین مدل سیاست‌گذاری خبری بر اساس مؤلفه‌های بنیادین در صدا‌و‌سیمای جمهوری اسلامی ایران»؛ پژوهش‌های مدیریت عمومی، ش 28.
غلامی، رضا (1396 ش)؛ فلسفه تمدن نوین اسلامی؛ تهران: سوره مهر.
لبافی، سمیه (1398 ش)؛ «شناسایی حوزه‌های موضوعی پژوهش‌های سیاست‌گذاری رادیو – تلویزیون: رویکرد فراترکیب»؛ پژوهش‌های ارتباطی، ش 100.
مظفر، حسین، مهدی رضائیان، عباسعلی حاجی‌پروانه و مجید الهام‌بخش (1398 ش)؛ «طراحی مدل سیاست‌گذاری فرهنگی رسانه ملی»؛ مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، ش 12.
مهرابی، امیرحمزه، حسین حنیفر، علی‌نقی امیری، حسن زارعی‌متین و غلامرضا جندقی (1390 ش)؛ «معرفی روش‌شناسی نظریه داده‌بنیاد برای تحقیقات اسلامی (ارائه یک نمونه)»؛ مدیریت فرهنگ سازمانی، ش 23.
میرصادقی، سیدمهدی (1390 ش)؛ گذر و نظری بر تمدن‌ها؛ تهران: پارسه.
نوروزی فیروز، رسول و فضه خاتمی (1399 ش)؛ تمدنی و جهانی‌شدن؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
نیازی، احمدعلی (1389 ش)؛ «اهداف و وظایف حکومت دینی»؛ معرفت سیاسی، ش 3.
واسعی، سید‌علیرضا (1402 ش)؛ «رویکرد تمدنی: چیستی و شاخص‌ها (مورد مطالعه: انتخابات)»؛ در: چیستی رویکرد تمدنی: از عرصه نظر تا صحنه عمل؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
الوانی، سیدمهدی و فتاح شریف‌زاده (1388 ش)؛ فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی؛ تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
هاشمی، ثریا (1384 ش)؛ بررسی اصول، اهداف و سیاست‌های حوزه سیما؛ تهران: مرکز پژوهش‌های صدا‌و‌سیما.
هاشمی‌نسب، سید‌سعید (1402 ش)؛ «رویکرد تمدنی و بالاترین سطح آگاهی اجتماعی برای کنش اجتماعی (تمدنی): گره‌زدن اراده‌مند گذشته و آینده برای به گشت امروز (سیاست زندگی)»؛ در: چیستی رویکرد تمدنی: از عرصه نظر تا صحنه عمل؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
همایون، محمدهادی (1398 ش)؛ چهلستون تمدن؛ تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
Creswell, J. W. (2005), Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (2nd edition).
Lee, J. (2001), A Grounded Theory: Integration and Internalization in ERP Adoption and Use, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebreska, In Proquest UMI Database.
McQuail, D, (2006), Mass communication theory, London, sage.
Neuman, Lawrence (1997), social research methods :qualitative and quantitative approaches 3d. ed. Boston,Allyn and Bacon.
Patton, M. Q. (1990), Qualitative evaluation and research methods, Thousand Oaks, CA: Sage.
Powell, R. (1999), “Recent trends in research: a methodological essay”, Library and Information Science Research, Vol. 21 No. 1, pp. 91-119.
Victoria Durrer, Toby Miller, Dave O’Brien (2018), global culturel policy, London and newyork, routledge.
Willfried Spohn (2011), World history, civilizational analysis and historical sociology: Interpretations of non-Western civilizations in the work of Johann Arnason. European Journal of Social Theory 14(1) 23–39.